بسم الله الرحمن الرحيم
تاریخ : 07 / 06 / 85
استاد حسيني قزويني
. . .
از حضرت سوال كردند: چه تفاوتي است ميان حضرت زهراي مرضيه (سلام الله عليها) و حضرت مريم (سلام الله عليها)؟ حضرت فرمود:
إن مريم سيدة نساء عالمها و أن فاطمة سيدة نساء العالمين.
حضرت مريم (سلام الله عليها) خانم و سرور زنان عصر خويش بود، ولي حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) خانم و سرور تمام زنان عالم است.
معاني الأخبار للشيخ الصدوق، ص107 ـ دلائل الامامة لمحمد بن جرير الطبري، ص81 ـ بحار الأنوار للعلامة المجلسي، ج14، ص206
حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) بر تمام زناني كه وارد بهشت شده اند، حتي حضرت مريم (سلام الله عليها) و حضرت آسيه (سلام الله عليها) و حضرت خديجه كبري (سلام الله عليها) برتري دارد و سرور تمام زنان بهشتي است.
در روايتي كه هيثمي در مجمع الزوائد از عايشه نقل مي كند، مي گويد:
ما رأيت أفضل من فاطمة غير أبيها.
من كسي را أفضل از فاطمه نديدم، جز پدرش.
مجمع الزوائد للهيثمي، ج9، ص201
يعني اگر رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) استثناء شود، حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) بهترين و شايسته ترين فرد در افراد امت اسلامي است.
حاكم نيشابوري ـ از علماي معتمد و پرآوازه اهل سنت ـ در كتاب مستدرك الصحيحين روايتي را از عايشه نقل مي كند و مي گويد:
و كانت إذا دخلت عليه، قام إليها، فقبّلها و رحب بها و أخذ بيدها فأجلسها في مجلسه و كانت هي إذا دخل عليها رسول الله صلي الله عليه و آله قامت إليه مستقبلة و قبلت يده.
وقتي فاطمه به خدمت پيامبر مي رسيد، پيامبر تمام قد در برابر فاطمه مي ايستاد و او را احترام مي كرد و مي بوسيد و خوش آمد مي گفت و دستش را مي گرفت در جاي خودش مي نشاند و ... .
هذا حديث صحيح علي شرط الشيخين و لم يخرجاه.
حاكم نيشابوري مي گويد: اين روايت صحيح است و تمام ويژگي هاي صحيح مسلم و صحيح بخاري را دارد.
المستدرك علي الصحيحين الحاكم النيشابوري، ج3، ص160
از همه اينها فراتر و بالاتر، صحيح بخاري و صحيح مسلم آورده اند از قول مسور بن مخرمة كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود:
فاطمة بضعة مني، فمن أغضبها أغضبني و يؤذيني ما آذاها.
فاطمه، پارهٍ تن من است. هر كس او را به غضب بياورد، مرا به غضب آورده است و هر كس او را بيازارد، مرا آزرده است.
صحيح البخاري، ج4، ص210، 219 و ج6، ص158 ـ صحيح مسلم، ج7، ص141
حاكم نيشابوري با روايت صحيح در المستدرك علي الصحيحين نقل مي كند كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) به حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) فرمود:
إن الله يغضب لغضبك و يرضي لرضاك.
غضب و رضايت تو، غضب و رضايت خداوند است.
المستدرك علي الصحيحين الحاكم النيشابوري، ج3، ص154
اينها نشان از مقام عصمت حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) مي دهد. اين تعابير نسبت به كدام شخصيت و صحابه آمده است؟ نسبت به كدام يك از زنان و فرزندان رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) آمده است؟! اين حديث نشان مي دهد كه هر نوع اذيت و آزار و رنجش حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) به هر بهانه اي و تحت هر عنواني، حرام است و با غضب و آزار خداوند برابر است.
ابن حجر عسقلاني ـ از استوانه هاي علمي اهل سنت ـ در كتاب فتح الباري في شرح صحيح البخاري از قول سبكي ـ از علماي بزرگ و پر آوازه قرن 8 اهل سنت ـ مي گويد:
براي فاطمه، فضائلي هست كه ما بر آن معتقد هستيم و فاطمه را از خديجه و عايشه هم بالاتر مي دانيم.
مناوي نقل مي كند:
إن فاطمة و أخاها إبراهيم أفضل من الخلفاء الأربعة بالإتفاق.
فيض القدير شرح الجامع الصغير للمناوي، ج4، ص555
البته ما حضرت صديقه طاهره (سلام الله عليها) را داراي مقامي بالاتر و والاتر مي دانيم. حتي در روايتي از امام رضا (عليه السلام) آمده است:
إن الله يقول: لو لم أخلق عليا عليه السلام لما كان لفاطمة ابنتك كفو علي وجه الأرض ...
اگر علي را نيافريده بودم، براي فاطمه، كفو و همتايي در روي زمين پيدا نمي شد.
عيون أخبار الرضا (ع) للشيخ الصدوق، ج2، ص203 ـ الفصول المهمة في أصول الأئمة للحر العاملي، ج1، ص408 ـ بحار الأنوار للعلامة المجلسي، ج43، ص92
ما معتقديم كه نور رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) و اميرالمؤمنين (عليه السلام) و امام حسن (عليه السلام) و امام حسين (عليه السلام) و ساير ائمه (عليهم السلام)، منشق شده و آفريده شده از نور إلهي هستند كه در زيارت جامعه كبيره مي خوانيم:
خلقكم الله أنوارا، فجعلكم بعرشه محدقين، حتي منَ علينا بكم، فجعلكم في بيوت أذن الله ...
خداوند شما را نور آفريد و گرداگرد عرش، مشغول تحميد و تسبيح إلهي بوديد، تا اين كه خداوند بر ما بشر، منت نهاد و شما را به عالم خاكي و ناسوت آورد تا دست ما را گرفته و در مسير كمال قرار دهيد و ما را براي رسيدن به كمالات لايق بشري، رهنمون كنيد.
در روايت ديگري آمده است كه فرمود:
أولنا محمد، آخرنا محمد و أوسطنا محمد و كلنا محمد.
بحار الأنوار للعلامة المجلسي، ج26، ص6 ـ كتاب الغيبة للنعماني، ص88
همه ائمه (عليهم السلام) و 14 نور پاك، منشق شده از نور و عظمت إلهي هستند. ما، تفاوت آن چناني ميان اين 14 نور پاك نمي دانيم. با اين تفاوت كه منشأ اين أنوار إلهي را نبي مكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) مي دانيم و هر چه اميرالمؤمنين (عليه السلام) و حضرت صديقه طاهره (سلام الله عليها) و اميرالمؤمنين (عليه السلام) و ائمه (عليهم السلام) دارند، همه از رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) دارند و با استثناء كردن اميرالمؤمنين (عليه السلام) و ائمه (عليهم السلام) از رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم)، اينها چيزي ندارند. ما بايد اين را دقت كنيم كه خداي ناكرده در صحبت هاي خودمان، غلوّ و زياده روي نداشته باشيم. اميرالمؤمنين (عليه السلام) فرمود:
أنا عبد من عبيد محمد صلي الله عليه و آله.
من، بنده اي از بندگان محمد صلي الله عليه و آله هستم.
الكافي للكليني، ج1، ص90 ـ الاحتجاج للطبرسي، ج1، ص313 ـ بحار الأنوار للعلامة المجلسي، ج3، ص283
از آنجايي كه اميرالمؤمنين (عليه السلام) پدر ائمه (عليهم السلام) و خاتم الأوصياء است و با ولايت او، اين دينْ كمال يافته و با امامت او، اسلامْ مرضيّ حق قرار گرفته و با نصب او بر جانشيني و خلافت بود كه نعمت إلهي بر امت اسلامي تمام گرديد و مقام شايسته اي در ميان ائمه (عليهم السلام) دارد.
* * * * * * *
پاسخ به سؤالات حاضرين
سوال:
منظور از آزار و اذيت در حديثي كه در مورد حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) فرموديد، چيست؟
جواب:
روايت در مورد آزار و اذيت، اطلاق دارد. يعني به هر نحوي، به هر بهانه اي، در هر زماني، در هر أمري، به جهت اين كه اين جمله از زبان پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) بيان شده، تا روز قيامت، اين حكم اطلاق دارد و پابرجاست و تخصيص بردار هم نيست. اين كه اين قضيه روي چه صورتي انجام بگيرد و چه بهانه اي باشد، در روايت چيزي ندارد. هر كاري و هر عملي كه باعث رنجش حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) بشود، حرام است. به طوري كه سهيلي ـ از علماي بزرگ اهل سنت ـ صراحت دارد:
اذيت كردن فاطمه حرام است به اتفاق؛ بلكه آزار دادن ايشان، كفر است.
ابن حجر عسقلاني مي گويد:
قوله: «فمن أغضبها اغضبني» استدل به السهيلي علي أن من سبها فإنه يكفر و توجيهه أنها تغضب ممن سبها و قد سوي بين غضبها و غضبه و من أغضبه صلي الله عليه و سلم يكفر.
حديثي كه پيامبر (صلي الله عليه و سلم) مي فرمايد: «اذيت كردن فاطمه، اذيت كردن من است»، سهيلي به آن استدلال كرده است كه هر كس كوچك ترين اهانتي به فاطمه بكند، كفر است و صاحب آن كفر، كافر است و هيچ تفاوتي ندارد در نوع اذيتي كه به فاطمه انجام مي گيرد.
فتح الباري لإبن حجر، ج7، ص82 ـ فيض القدير شرح الجامع الصغير للمناوي، ج4، ص554
* * * * * * *
سوال:
در جريان فدك توضيح بدهيد آيا درست است كه خليفه اول، قباله و كاغذ سند فدك را به حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) تحويل داد و سپس خليفه دوم آن را گرفت و پاره كرد و حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) او را نفرين كرد:
خداوند شكم تو را پاره كند، چنان چه اين كاغذ را پاره كردي.
و خليفه دوم هم همان طوري از دنيا رفت. آيا اين حقيقت دارد؟
جواب:
در كتاب سيره حلبي ـ از كتاب هاي معتبر اهل سنت ـ از سبط ابن جوزي نقل مي كند:
پس از استدلالي كه فاطمه بر فدك كرد، خليفه اول نامه اي نوشت كه فدك، حق فاطمه است و به دست ايشان داد. خليفه دوم وارد شد و گفت:
ما هذا؟ فقال: كتاب كتبته فاطمة بميراثها من أبيها. فقال: مماذا تنفق علي المسلمين و قد حاربتك العرب كما تري ثم أخذ عمر الكتاب فشقه.
اين چيست؟ خليفه اول گفت: اين، نامه اي است كه در آن نوشتم فدك براي پيامبر (صلي الله عليه و سلم) بود و به ارث، به فاطمه مي رسد. ... عمر نامه را از دست فاطمه گرفت و پاره كرد.
السيرة الحلبية، ج3، ص488
اين كه مي گويد ارث حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) را به او دادم، بحث ارث در كار نيست. بعد از اين كه اين آيه نازل شد:
وَ آَتِ ذَا الْقُرْبَي حَقَّهُ
سوره إسراء/آيه26
سيوطي در الدر المنثور و طبري در جامع البيان و ديگران آورده اند كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) فدك را به حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) بخشيد و ملك شخصي حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) بود.
يعني در زمان پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) به ملكيت حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) درآمد و درآمد خيلي بالائي داشت. در آن زمان، سالي 70 هزار دينار ـ نزديك به 5 ميليارد تومان ـ درآمد داشت و بعد از رحلت پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) كه خليفه اول به خلافت رسيد، بلافاصله آن را گرفتند.
* * * * * * *
سوال:
مي دانيم كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) خير البرية و بهترين خلق خداست. اين عبارت:
لولاك لما خلقت الأفلاك.
كه در مورد پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) آمده است، آيا دنباله روايت كه مي فرمايد:
و لولا علي لما خلقتك و لولا فاطمة لما خلقتكما.
صحيح است؟
جواب:
اين در يك روايت مرسل آمده است. ولي در يك روايتي كه با سند صحيح باشد، تاكنون نديديم. قسمت آخر كه مربوط به حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) است، در يك كتاب خطي بدون سند ذكر شده است. ولي معنايش اين نيست كه حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) از نبي مكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و اميرالمؤمنين (عليه السلام) أفضل باشد. اينها متمم و مكمل هم هستند. مثلا كسي بگويد اگر نيروگاه برق نبود، اينجا روشن نمي شد. ديگري بگويد كه اگر اين چراغ نبود، اينجا روشن نمي شد. ديگري مي گويد كه اگر اين لامپ نبود، اينجا روشن نمي شد. هر كدام، جاي خودشان را دارند. حتي اگر بالاترين ولتاژ برق را هم داشته باشيد، تا وقتي لامپ نباشد، اينجا روشن نمي شود. لذا، اين روايت مي خواهد بگويد كه اينها مكمّل هم هستند.
* * * * * * *
سوال:
اگر عفو كردن و بخشيدن، بهترين انتقام است و يك حُسن است، پس چرا حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) خليفه اول را عفو نكردند؟
جواب:
گاهي وقت ها كه حق شخصي انسان پايمال مي شود، عفو خوب است. اگر نسبت به حقوق ديني و مذهبي باشد، خوب نيست. اين كه اينها نسبت به حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) اين ستم را روا داشتند، در حقيقت، ستم بر شريعت و دين بود. لذا فقط هتك حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) نبود كه بخواهد ببخشد، بلكه اينها با ضرب و شتم قرار دادن حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها)، صداي مردم را كه عليه هيئت حاكمه برخاسته بود، ساكت كردند. بعد از اين كه ابوبكر به خلافت مي نشيند، سلمان به مسجد مي آيد و حديث غدير و دلائل ديگري را از كلام نبي مكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) بر اثبات خلافت اميرالمؤمنين (عليه السلام) مطرح مي كند و او را كتك مي زنند و از مسجد بيرون مي اندازند. وقتي مقداد مي آيد در اين رابطه حرف مي زند، دست و پاي او را مي شكنند و او را از مسجد بيرون مي اندازند و ابوذر هم همان طور. حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) مي آيد و سخنراني خيلي مفصّل و آتشين در مسجد مي كند و مي فرمايد:
أنسيتم قول رسول الله يوم غدير خم: من كنت مولاه فعلي مولاه؟!
آيا فراموش كرديد سخن پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) را كه در غدير خم فرمود: هر كه من مولاي اويم، علي نيز مولاي اوست.
الغدير للشيخ الأميني، ج1، ص197
هل ترك أبي يوم غدير خم لأحد عذرا؟
آيا پدرم در روز غدير خم، عذري براي احدي باقي گذاشت؟
الخصال للشيخ الصدوق، ص173
حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) هيچ آبرويي براي اينها نگذاشت. با تمام اينها، ديدند كه مقداد و سلمان و ابوذر را مي توان از مسجد بيرون انداخت، ولي حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) را نمي توانند. چون تنها يادگار رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) است و محبوبيت ويژه اي دارد و نمي توانند او را دست بسته به مسجد بياورند و كتك بزنند. آمدند بهانه اسلامي آوردند كه اينها به مسجد نمي آيند و پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) فرمود كه هر كس به مسجد نيايد، بايد خانه اش را آتش زد و آمدند آن قضاياي مفصّل را انجام دادند.
* * * * * * *
سوال:
در رابطه با ماجراي فدك، توضيح بدهيد.
جواب:
قضيه اين بود كه رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) بعد از آيه شريفه:
وَ آَتِ ذَا الْقُرْبَي حَقَّهُ
سوره إسراء/آيه26
طبق نصوص متعدد و روايات قطعي اهل سنت، فدك را به حضرت فاطمه زهراء (سلام الله عليها) تحويل دادند. وقتي هيئت حاكمه ديد كه يك جاي پُر درآمدي است و اگر دست اميرالمؤمنين (عليه السلام) باشد، مي تواند با درآمد فدك در تشكّل نيروهاي مخالف هيئت حاكمه، قدم هاي مثبتي بردارد. چون هر كس بخواهد كار فرهنگي و سياسي و اجتماعي بكند، پشتوانه اش مسائل مالي است. اينها ديدند كه اگر اين همه امكانات در اختيار اميرالمؤمنين (عليه السلام) باشد، مي تواند عليه حكومت استفاده كند؛ لذا بلافاصله آن را گرفتند تا دست اميرالمؤمنين (عليه السلام) از هر گونه امكانات مالي خالي باشد. وقتي اميرالمؤمنين (عليه السلام) هم به خلافت رسيد، هيچ رغبتي براي اين كه فدك را برگرداند، نداشت. در نامه اش به عثمان بن حُنيف نوشته است:
بلي كانت في أيدينا فدك من كل ما أظلته السماء، فشحت عليها نفوس قوم و سخت عنها نفوس آخرين و نعم الحَكَم الله و ما أصنع بفدك و غير فدك.
كليه درآمد ما در زير آسمان، فدك بود كه بعضي ها آن را از ما گرفتند و بعضي هم از ما دفاع نكردند و سخاوت مندانه از كنارش گذشتند. بهترين داور در اين مورد، خداوند است. من فدك و غير آن را مي خواهم چه كنم؟!
نهج البلاغه، نامه45
از امام صادق (عليه السلام) سوال كردند:
قلت له لِمَ لِمْ يأخذ أمير المؤمنين (عليه السلام) فدك لما ولّي الناس؟ و لأي علة تركها؟ فقال: لأن الظالم و المظلوم كانا قدما علي الله عز وجل و أثاب الله المظلوم و عاقب الظالم. فكره أن يسترجع شيئا قد عاقب الله عليه غاصبه و أثاب عليه المغصوب.
چرا اميرالمؤمنين (عليه السلام) بعد از خلافت، فدك را برنگرداند و آن را ترك كرد؟ حضرت فرمود: ظالم و مظلوم و غاصب و مغصوب، هر دو، پيش خدا رفتند و ظالم به كيفر رسيده و مظلوم به پاداش رسيده است. پس ديگر معنا ندارد كه اميرالمؤمنين (عليه السلام) درباره هم چنين كاري كه خداوند حكم كرده و پرونده اش تمام شده و خدا هم حكم كرده، دوباره بخواهد آن را برگرداند.
علل الشرائع للشيخ الصدوق، ج1، ص154 ـ بحار الأنوار للعلامة المجلسي، ج29، ص395 ـ الطرائف في معرفة مذاهب الطوائف للسيد ابن طاووس، ص251
* * * * * * *
* * * * * * *
* * * * * * *
««« و السلام عليكم و رحمة الله و بركاته »»»
««« و السلام عليكم و رحمة الله و بركاته »»»
با تشكر از حضرت آيه الله حسيني قزويني (حفظه الله)كه اينقدر زيبا از مكتب اهل بيت (ع) دفاع جانانه و مستدل مي كنند.
