دکتر علی خرم، تحلیلگر امور بین الملل و نماینده سابق ایران در ژنو در گفت وگو با شفقنا، برقرار نشدن دیالوگ میان مخالفان و حکومت بحرین را مربوط به دو عامل می داند و می گوید: اول اینکه اقلیت اهل تسنن بحرین هیچ شانسی برای خود نمی بیند که اگر وارد گفت وگو شود بتواند همچنان بر حکومت باقی بماند، دوم اینکه تحولات بحرین از نظر درگیری های خیابانی هنوز مانند مصر یا تونس شدت نگرفته که خاندان آل خلیفه نگران شوند پشتیبان خود را از دست داده اند و فرار را بر قرار ترجیح دهند، در بحرین، عربستان همچنان ایستاده و می خواهد از حکومت حاکم در بحرین به عنوان حیات خلوت خود استفاده کند.

متن گفت وگوی شفقنا با دکتر خرم را می خوانید:

* خیزش مردمی در بحرین پس از وقوع تحولات تونس و مصر و سقوط مبارک، در ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ آغاز شد و مراحل مختلفی را طی کرد و تاکنون نیز اعتراضات ادامه دارد. علل و عوامل تداوم اختلاف بین مردم و حکومت بحرین چیست؟

خرم: تحولات بحرین را نمی توان با مصر و تونس مقایسه کرد، مردم مصر و تونس با انقلاب یا هر نام دیگری که بر آن بگذاریم، توانستند حکومت حاضر را سرنگون کنند در حالی که در بحرین مردم هنوز تحت فشار حکومت آل خلیفه و اکثریت یک اقلیت کوچک هستند که با کمک نیروی خارجی علیه مردم وارد کارزار می شوند؛ از طرف دیگر اکثریت مردم بحرین شیعه هستند و اهل تسنن نگران است که این اکثریت آنها را نپذیرد و سرنگون کند به همین خاطر مرتبا فشار و تبلیغات زیادی علیه مردم شیعه رواج می دهد و جاری می کند. به همین جهت شیعیان بحرین حرف از یک رای و رفتن به پای صندوق انتخابات و برگزاری یک انتخابات سالم می زنند و می خواهند در انتخاب سرنوشت خود دخیل باشند که اگر اینطور شود قطعا مسوولان امر همه از شیعیان انتخاب می شوند در این میان اقلیت کوچک سنی هم در حال تلاش است که جلوی این کار را بگیرد و هر روز یک بهانه ای می آورد، زمانی متهم می کند که ایران پشت این تحولات است در حالی که مردم بحرین چیزی جز دموکراسی و مردم سالاری نمی خواهند و مطمئن هم هستند که اگر چنین فرمولی پیاده شود، حق با آنها خواهد بود. تا زمانی که حکومت عربستان از بحرین حمایت می کند و به سرکوب مردم بحرین ادامه می دهد، نزاع و درگیری همچنان ادامه خواهد داشت و همین مساله باعث می شود که مردم بحرین آینده روشنی از باب سیاسی نداشته باشند.

* بحرین در یک زمانی به آرامش رسید، اما با دستگیری شیخ علی سلمان، دوباره اعتراضات و سرکوب ها از سوی دولت بحرین شروع شد. بسیاری از کارشناسان علت تداوم درگیری ها در بحرین را آل سعود می دانستند، حال که ملک سلمان، پادشاه عربستان شده است، با توجه به نقش عربستان و حکومت آل سعود در بحرین تغییر پادشاهی در این کشو تأثیری در سیاست های بحرین خواهد داشت؟

خرم: تغییر پادشاهی در عربستان در جهت مثبت تاثیری نخواهد داشت به خاطر اینکه ملک عبدالله یک انسان بازتر و اهل اصلاحات بود در حالی که ملک سلمان بسیار بسته تر و بیشتر به موازین مفتیان اهل تسنن وابسته و پایبند است و این بدین معناست که نگاه منفی ملک سلمان به شیعیان بیشتر از نگاه منفی ملک عبدالله باشد؛ در ده سال گذشته به علت اینکه ملک عبدالله دچار ضعف و بیماری بود، کشور را ملک سلمان اداره می کرد، بنابراین کسی که در بحرین نیرو پیدا کرد، داعش را علیه بشار اسد بنیان گذاشت و نیروهای امنیتی و نظامی را اداره می کرد در حقیقت ملک سلمان بود نه ملک عبدالله؛ منتها به اشتباه در مطبوعات بدون اینکه اصل داستان را بدانند این مسایل را به ملک عبدالله نسبت دادند.

* شاهد هستیم، کشورهای عربی یکی پس از دیگری از جمله بحرین، به زعم خود پس از یک انقلاب و آرامش موقتی، یک روند روبه عقب داشته اند و حتی شرایط نسبت به گذشته بدتر شده است. آیا حکومت کوتاه نیامده یا مردم کوتاه نیامدند؟ چرا هیچ وقت میان مخالفان و حکومت هیچ دیالوگی برقرار نشد؟

خرم: برقرار نشدن دیالوگ میان مخالفان و حکومت بحرین دو عامل دارد، یکی اینکه اقلیت اهل تسنن هیچ شانسی برای خود نمی بیند که اگر وارد گفت وگو شود بتواند همچنان بر حکومت باقی بماند، دوم اینکه تحولات بحرین از نظر درگیری های خیابانی هنوز آنقدر مانند مصر یا تونس شدت نگرفته که خاندان آل خلیفه نگران شوند و پشتیبان خود را از دست داده باشند و فرار را بر قرار ترجیح دهند، در تونس وقتی همه مردم به خیابان آمدند، بن علی کنار کشید و رفت؛ در مصر آمریکایی ها به حسنی مبارک گفتند که نباید در مقابل مردم بایستد و از او خواستند که استعفا دهد و همینطور شد، اما در بحرین، عربستان همچنان ایستاده و می خواهد از حکومت حاکم در بحرین به عنوان حیات خلوت خود استفاده کند و آن را حفظ کند لذا به این دو دلیل تحولات بحرین نتوانسته یک زمینه ای برای دیالوگ بین مخالفان و حکومت به وجود بیاورد.

* چند سالی است ورود اعراب سنی به بحرین نسبت به گذشته بیشتر شده است و گفته می شود این امر شاید به دلیل افزایش جمعیت سنی در بحرین است. آیا می توان این پیش بینی را داشت که در آینده جمعیت سنی بحرین به شیعیان این کشور غالب شوند؟

خرم: زمانی اسراییل سعی کرد یهودیان جهان را در اسراییل جمع کند تا درصد جمعیتی آنان نسبت به فلسطینیان به تعادل برسد؛ حال حکومت بحرین هم سعی می کند که اهل تسنن را از عربستان و دیگر کشورها بیاورد تا بتواند ترکیب جمعیتی را به هم بزند، اما مردم بحرین از نظر حقوقی می توانند، ادعا کنند کسانی که ظرف این چند سال به بحرین پیوسته اند نباید حق رای یا حق انتخاب داشته باشند، این حرفی معقول و حقوقی است و از این نظر این حق همیشه برای مردم بحرین باقی خواهد ماند، به عبارت دیگر شیعیان بحرین می توانند با یک استدلال حقوقی مانع افرادی شوند که به جامعه بحرین تزریق می شوند.

* برای به آرامش رسیدن بحرین و عدم تداوم درگیری و اعتراض بیش از این در بحرین، انجام چه اقداماتی از سوی آل خلیفه ضروری است؟

خرم: آل خلیفه باید به نفع مردم اذعان و اعتراض کند و اجازه بدهد هر کسی یک رأی در مقابل هر فرد باشد تا به این ترتیب حق تعیین سرنوشت مردم بحرین معین شود و آنها بتوانند در یک آزادی افراد مورد علاقه خود را انتخاب کنند، اگر اینگونه نشود این درگیری همچنان ادامه پیدا می کند و نوعی نا برابری و بی عدالتی در بحرین ادامه پیدا خواهد کرد.

* نقش سازمان های حقوق بشر جهانی در پیگیری مطالبات مردمی بحرین چقدر می تواند موثر باشد؟

خرم: سازمان های حقوق بشری اکنون هم فعال هستند و راجع به تحولات بحرین اظهار نظر می کنند، اما سازمان حقوق بشری ابزار اجرایی ندارند تا اگر در کشوری حقوق بشر نقض شد، اقدامی را به اجرا بگذارند و وادار کنند آن کشور اطاعت کند، اما می توانند از طریق فضاسازی آن کشور را تحت فشار قرار دهند، بحرین از همین نمونه است. چند سال پیش با فشار سازمان حقوق بشری پادشاه بحرین مجبور شد، اجازه دهد تیمی به عنوان حقیقت یاب از بیرون بحرین بیاید و راجع به اوضاع بحرین و تحولات آن تحقیق و بررسی کند لذا از یک طرف دولت بحرین می خواهد که قیافه یک کشور پیشرفته و دارای دموکراسی را بگیرد و از سوی دیگر همین مساله باعث می شود که دست دولت یا حکومت بحرین زیر سنگ برود و مجبور شود تعهداتی را بپذیرد. همیشه این تناقض در کشورهایی مثل بحرین وجود داشته و باعث شده بخشی از مظالم حکومت هویدا شود.