آيا تا به حال برايتان پيش آمده كه دغدغه ها و مشكلات زندگي آن قدر بر شما سخت گرفته باشند كه بخواهيد با كسي درد دل كنيد؟ آيا تا به حال دوستي صميمي داشته ايد كه باعث قوت قلب و دلگرميتان شود و شنونده خوبي براي حرفهايتان باشد؛ و يا اينكه آيا تا به حال با كسي دوست بوده ايد كه باعث دلسردي، نااميدي و يا كدورت خاطر شما باشد؟ آيا تا به حال با خود انديشيده ايد كه چگونه مي توان دوستي شايسته انتخاب كرد و اصولاً معيار انتخاب چنين دوستي چيست؟

اهميت دوست و رفيق در زندگي به اندازه اي است كه بر طبق سخنان بزرگان دانش و فرزانگان، هر انساني را مي توان از دوست و رفيقش شناخت. بلكه بالاتر از آن؛ يك دوست واقعي و خوب مي تواند در تمام مراحل زندگي يار و ياور ما باشد و ما را در اين مسير، به سوي سرنوشتي نيكو راهنمايي كند. برعكس؛ يك دوست نامناسب كه با معيارهاي شايسته انتخاب نشده باشد، مي تواند مانع پيشرفت انسان يا باعث پسرفت او گردد.

لذا اين مطلب بسيار مهم است كه با چه كسي دوستي مي كنيم و از چه كساني دوري مي گزينيم. در باب دوست يابي و اهميت پيدا كردن دوست و رفيق در زندگي، مطالب بسياري گفته شده است. امامان معصوم عليهم السلام نيز بر اين مطلب بسيار تاكيد كرده اند و آن را مورد توجه خاص قرار داده اند. در همين خصوص، كلام زيبايي از امام سجاد عليه السلام نقل شده است كه بخشي از معيارهاي دوستي و دوست يابي را برايمان روشن مي سازد.

امام سجاد عليه السلام به فرزند گرامي شان، امام باقر عليه السلام فرمودند:

« يا بني انظر خمسة فلا تصاحبهم و لا تحادثهم و لا ترافقهم في طريق فقلت يا ابه من هم قال اياك و مصاحبة الكذاب فانه بمنزلة السراب يقرب لك البعيد و يباعد لك القريب و اياك و مصاحبة الفاسق فانه بايعك باكلة او اقل من ذلك و اياك و مصاحبة البخيل فانه يخذلك في ماله احوج ما تكون اليه و اياك و مصاحبة الاحمق فانه يريد ان ينفعك فيضرك و اياك و مصاحبة القاطع لرحمه فاني وجدته ملعونا في كتاب الله عز و جل في ثلاثة مواضع ؛

بپرهيز از همراهي و رفاقت با دروغگو؛ زيرا او به منزله سرابي است كه دور را به تو نزديك و نزديك را از تو دور سازد؛

و بپرهيز از رفاقت با فاسق؛ زيرا او تو را بفروشد به لقمه اي از خوراكي يا كمتر از آن؛

و بپرهيز از رفاقت با بخيل؛ زيرا او تو را محروم مي كند از مالش در وقتي كه تو نهايت احتياج را به او داري؛

و بپرهيز از رفاقت با احمق؛ زيرا او مي خواهد به تو سود رساند (ولي به واسطه حماقتش) به تو زيان مي رساند؛

و بپرهيز از رفاقت با كسي كه قطع پيوند خويشاوندي كرده است زيرا من يافتم او را كه در سه جاي قرآن از رحمت خداوند به دور شمرده شده است.» (الكافي، جلد 2، صفحه 376)

منبع: كتاب چهل حديث، جلد سوم