با سلام
دوست گرامي
اهل سنت هنگامي كه نماز مي گذارند در حال قيام نماز، دست راست خويش را بر روي دست چپ قرار مي دهند، و تنها دليلي كه براي توجيه اين عمل خود دارند، استناد به چند روايتي است كه در صحاح سته آمده است كه به دو مورد اشاره مي كنيم:
1-روايت در مورد دست بسته خواندن پيامبر صلي الله عليه و آله در صحيح مسلم چنين آمده است حدثنا زُهَيْرُ بن حَرْبٍ حدثنا عَفَّانُ حدثنا هَمَّامٌ حدثنا محمد بن جُحَادَةَ حدثني عبد الْجَبَّارِ بن وَائِلٍ عن عَلْقَمَةَ بن وَائِلٍ وَمَوْلًى لهم أَنَّهُمَا حَدَّثَاهُ عن أبيه وَائِلِ بن حُجْرٍ أَنَّهُ رَأَى النبي صلى الله عليه وسلم رَفَعَ يَدَيْهِ حين دخل في الصَّلَاةِ كَبَّرَ وَصَفَ هَمَّامٌ حِيَالَ أُذُنَيْهِ ثُمَّ الْتَحَفَ بِثَوْبِهِ ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ الْيُمْنَى على الْيُسْرَى فلما أَرَادَ أَنْ يَرْكَعَ أَخْرَجَ يَدَيْهِ من الثَّوْبِ ثُمَّ رَفَعَهُمَا ثُمَّ كَبَّرَ فَرَكَعَ فلما قال سمع الله لِمَنْ حَمِدَهُ رَفَعَ يَدَيْهِ فلما سَجَدَ سَجَدَ بين كَفَّيْهِ وائل بن حجر مي گويد: پدرم پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه وآله وسلم ـ را در حال نماز ديد كه هنگام داخل شدن به نماز دستهايش را بلند كرد و تكبير گفت و سپس با لباسش خود را پوشانيد و بعد دست راست خود را بر روي دست چپش نهاد و وقتي كه خواست به ركوع برود دستهايش را از لباسش بيرون آورد و بالا بُرد و تكبير گفت و به ركوع رفت. صحيح مسلم ج 1 ص 301
2-حدثنا عبد اللَّهِ بن مَسْلَمَةَ عن مَالِكٍ عن أبي حَازِمٍ عن سَهْلِ بن سَعْدٍ قال كان الناس يُؤْمَرُونَ أَنْ يَضَعَ الرَّجُلُ الْيَدَ الْيُمْنَى على ذِرَاعِهِ الْيُسْرَى في الصَّلَاةِ قال أبو حَازِمٍ لَا أَعْلَمُهُ إلا يَنْمِي ذلك إلى النبي صلى الله عليه وسلم قال إِسْمَاعِيلُ ينمي ذلك ولم يَقُلْ يَنْمِي روايت دوم: مالك از ابي حازم و او هم از سهل بن سعد نقل مي كند كه سهل بن سعد گفته: ما مردم دستور داده شده ايم كه مرد در حال نماز دست راستش را بر روي دست چپ بگذارد.ابوحازم مي گويد: مطلبي درباره اين روايت نمي دانم جز اينكه به پيامبر نسبت داده شده است . اسماعيل مي گويد : اين مطلب نسبت داده شده است و نمي گويد خود او نسبت داده است . صحيح البخاري ج 1 ص 259
بعد از ذكر اين دو روايت كه اهل سنت بر آن براي دست بسته نماز خواندن استناد مي كنند، توجه به چند نكته مورد توجه است:
الف: روايت اول مرسل است؛ زيرا در سند روايت اول چنين آمده است كه علقمة بن وائل از پدرش نقل كرده است درحالي كه او بعد از مرگ پدرش متولد شده است و چيزي از او نشنيده است. ابن حجر در تهذيب التهذيب چنين نقل مي كند:« وحكى العسكري عن بن معين أنه قال علقمة بن وائل عن أبيه مرسل ابن معين گفته است نقل علقمه از پدرش مرسل است . تهذيب التهذيب ج 7 ص 247 . با دقت در متن حديث هم نمي شود دست بسته بودن را ثابت كرد؛ زيرا طبق اين حديث پيامبر لباس را دور خودش پيچيد و دستها را در حال نماز بست. بنابراين اولاً معلوم نيست كه فعل پيامبر كه پيچيدن لباس به دور خودش باشد، براي چيست، ممكن است به جهت سرما يا به سبب اينكه به زمين كشيده نشود اين كار را انجام داده است. علاوه بر اينكه اصولاً در زير لباس معلوم نميشود آيا دستها باز است يا بسته.
در روايت دوم هم نقل شده است كه به مردم امر مي شده است كه دست بسته نماز بخوانيد و آن تصريح مي كند به اين كه ((الناس يؤمرون)) و نمي گويد كه پيامبر امر كرد كه دست راست را روي دست چپ بگذاريد
ب:با توجه به اينكه كه صحاح سته كُتب استدلالي نيست، در اين خصوص (كه يك مسئله فقهي است) بايد به كتب فقهي اهل سنّت كه كتب استدلالي مي باشند مراجعه كنيم و ببينيم آنها با توجه به اين روايات در مورد اين عمل چه حكمي صادر كرده اند. وقتي ما به كتب فقهي بعضي از بزرگان اهل سنت، مانند ابن حزم و ابن قدامه مراجعه مي كنيم، مي بينيم آنان با توجه به روايات صحاح سته، عمل مذكور (با دست بسته نماز خواندن) را از مستحبات نماز شمرده اند. ابن قدامه در مغني، باب صفه الصلاه (مسأله وضّع اليمني علي اليسري في الصلاة)، بيروت، دارالكتب العلميه، ج 1، ص513.
ج: برخي از اهل سنت، مانند مالك و اصحابش اين عمل (خواندن نماز با دست بسته) را در نماز واجب، مكروه مي دانند
د: اگر ما بخواهيم به دنبال بازگذاشتن دست در حال نماز باشيم، در ابتدا لازم است اول دليل بسته گذاشتن دست در حال نماز را ثابت شده بدانيم. در حالي كه اصل اين عمل ثابت نشده است؛ زيرا اگر اصل اين مسأله ثابت شده، چرا اكثر فقهاء آن روايات را حمل بر استحباب و حتي يك عده حمل بر كراهت كرده اند.
همه مذاهب اسلامي در اينكه بستن دستها در نماز واجب نيست، اتفاق نظر دارند. يعني نمازگزار ميتواند با دست باز نماز بخواند؛ حنفيه، شافعيه و حنابله بستن دستها را در هنگام نماز سنت ميدانند مالكيه بستن دستها را در نماز مستحبي، جايز اما در نمازهاي واجب، باز بودن دستها را مستحب ميدانند. برخي ديگر از تابعين و علماي اهل سنت نظير عبدالله زبير، حسن بصري، ابن سيرين و ليث بن سعد با دست باز نماز ميخواندهاند
و: اين روايات با روايات فراواني كه دلالت بر دست باز نماز خواندن دارد در تعارض است
نكته آخر اينكه دست بسته نماز خواندن از زمان خليفه دوم عمر بن خطاب به دستور وي بدعت شده است و در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله نبوده است گفتني است اين از اموري است كه از زمان خليفه دوم مرسوم شده و ما آن را بدعت و حرام مي دانيم . مسلما رسول خدا(ص ) و اميرالمومنين با دست باز نماز مي خواندند و بايد توجه داشت آنهايي هم كه با دست بسته نماز مي خوانند آن را مستحب مي دانند.
بنابر اين اگر هم اين روايات بوده مالك قبول نداشته است
موفق باشيد
گروه پاسخ به شبهات