رسانه ها در نبرد غزه با توجه به تصوير كشيدن آنچه از اين نبرد مي گذشت، موفق شدند حس انسان دوستي و صلح خواهي افكار عمومي جهان را تحريك كنند و وجدان جمعي بين المللي را كه گستره آن مرز مذهبي و جغرافيايي نمي شناخت، به قضاوت طلبند. در نتيجه، همين نقش آفريني رسانه ها بود كه منجر به گزارش كم نظير گلدستون شد.
به گزارش تابناك، از جنگ تمام عيار ارتش هاي يمن و عربستان با گروه الحوثي در استان صعده يمن، دو ماه مي گذرد؛ البته اين ششمين جنگ با حوثي ها در سال هاي اخير است. با وجود گذشت دو ماه از اين نبرد خونين كه علاوه بر ارتش هاي يمن و عربستان، بنا بر برخي خبرها، واحد چترباز از ارتش اردن و حتي خلبانان بعثي عراق كه هدايت جنگنده هاي ارتش يمن را بر عهده دارند، در آن شركت دارند، هنوز هيچ گزارش رسانه اي مستندي از پيامدهاي اين جنگ به ويژه سرنوشت غيرنظاميان در دست نيست.
در هفته هاي اخير، حجم عمده پوشش هاي رسانه اي از جنگ يمن به نمايش تصاويري از جنگنده هاي ارتش عربستان، شليك هاي توپخانه و پرواز بالگردها كه در حال شليك راكت و پياده كردن چتربازان هستند، محدود شده است. اين در حالي است كه بدون شك، غيرنظاميان، از قربانيان اصلي حملات گسترده ارتش هاي يمن و عربستان به مناطق ديگري از يمن به شمار مي روند. اين موضوع بيشتر از آن جهت نگران كننده است كه بنا بر برخي خبرها، ارتش عربستان از بمب هاي فسفري نيز بهره برده است؛ همچون بسياري از جنگ هاي خونين سال هاي اخير نظير قتل عام مسلمانان به دست صرب ها در بالكان، نسل كشي در رواندا، جنايان جنگي و نسل كشي اسرائيل در لبنان و فلسطين كه سازمان ملل متحد و بسياري از سازمان هاي منطقه اي در برابر آنها يا سكوت و يا حداكثر به ابراز نگراني بسنده كرده است.
درباره جنگ يمن نيز اين رويه تكرار شده است، اما در حوزه عملكرد رسانه ها و نقش آنها در توجه دادن افكار عمومي بين المللي، تحولي بزرگ رخ داده كه مصداق بارز آن را جهانيان در جريان نبرد 22 روز غزه ديدند. در نبرد 22 روزه غزه از زمستان 1387، رسانه هاي خبري منطقه و بيرون از منطقه، با پوشش لحظه به لحظه رخدادهاي جنگ غزه، كار خود را كردند كه در اين ميان، بسياري از تحليلگران، اذعان داشتند نقش رسانه ها و اثرگذاري آنها بر جامعه بين المللي نسبت به جنايات ارتش اسرائيل در غزه، از نقش سازمان هاي بين المللي و منطقه اي مهمتر بود، چرا كه رسانه ها با پوشش لحظه به لحظه كارهاي غيرانساني ارتش اسرائيل در بمباران و گلوله باران گسترده منازل مسكوني فلسطيني ها و حتي مدارس و بيمارستان ها به جامعه جهاني، نشان دادند كه در غزه چه مي گذرد و اين مسأله، موجب اوج گيري خشم و تنفر ملت ها در نقاط گوناگون جهان از اسرائيل شد، به گونه اي كه حتي در قلب اروپا، صاحبان برخي رستوران ها و فست فودها از پذيرش مشترياني كه مي دانستند اسرائيلي هستند، خودداري مي كردند.
رسانه ها در نبرد غزه با توجه به تصوير كشيدن آنچه از اين نبرد مي گذشت، موفق شدند حس انسان دوستي و صلح خواهي افكار عمومي جهان را تحريك كنند و وجدان جمعي بين المللي را كه گستره آن مرز مذهبي و جغرافيايي نمي شناخت، به قضاوت طلبند. در نتيجه، همين نقش آفريني رسانه ها بود كه سرانجام سازمان ملل متحد، مجبور شد براي پاسخگويي به افكار عمومي جهاني، هيأت تحقيق به غزه بفرستد كه حاصل آن، گزارش 574 صفحه اي قاضي گلدستون يهودي بود كه فارغ از گرايش مذهبي اش در گزارش مستند، ابعاد هولناك جنايات جنگي و نسل كشي ارتش اسرائيل در غزه را براي شوراي حقوق بشر تشريح كرد؛ حركتي كه حتي زدوبندهاي سياسي آمريكا، اسرائيل و در مقطعي تشكيلات خودگردان فلسطين براي جلوگيري از طرح آن، نه تنها نتيجه نداد كه اسباب رسوايي بيشتر براي آنها شد؛ اما درباره جنگ يمن، صرف نظر از غيرقابل قياس بودن اين دو در برخي ابعاد، به نظر مي رسد، رسانه ها عملكرد موفقي نداشته اند.
با وجود گذشت دو ماه از نبردهاي يمن، هنوز مردم منطقه و جهان از آلام و مصيبت هاي آن بر مردمان غيرنظامي مناطق درگيري بي خبرند و در اين ميان، البته كارنامه برخي رسانه هاي عربي همچون «العربيه» و «الجريره» سؤال برانگيز است، چرا كه صرف نظر از العربيه ـ كه بنا به ملاحظات سياسي و حاميان مالي اين شبكه، طبيعي است كه تبليغات و اخبار آن به سود عربستان باشند ـ از الجزيره نيز جاي تعجب است كه بر خلاف دوران حمله آمريكا به عراق و يا حملات اسرائيل به غزه، از پوشش رسانه اي اين شبكه درباره نبرد يمن خبري نيست. اگر احتمالا شبكه العالم با محدوديت هايي روبه روست، به نظر مي رسد، برخي رسانه هاي عربي و انگليسي منطقه چنين محدوديت هايي ندارند؛ بنابراين، پرسش اين است كه چرا رسالت حرفه اي و اخلاق رسانه اي اين شبكه در ازاي قربانيان جنگ يمن فراموش شده است؟
عملكرد برخي رسانه ها در پوشش جنگ يمن، به گونه اي است كه يادآور سياست رسانه هاي شبكه «سي.ان.ان» از جنگ آمريكا و متحدان براي بيرون كردن عراق از كويت است. در آن مقطع، شبكه «سي.ان.ان»، تنها با به تصوير كشيدن زوايايي دلخواه از نبرد، تلاش كرد به بينندگان، جنگي تميز يا Clean war را القا كند كه در آن از قتل وعام و خونريزي خبري نبود.
به نظر مي رسد، با توجه به حركت رو به جلو و پيشروي رسانه ها در سال هاي اخير، به ويژه تبديل شدن به عضوي تأثيرگذار در مديريت بحران ها و ورود جدي به حوزه دفاع از حقوق غيرنظاميان و آشكار ساختن چهره غيرانساني و زشت جنگ ها در بحران هاي منطقه اي و بين المللي ـ كه شايد نقطه اوج آن، نبرد 22 روزه غزه بود كه هم اكنون درباره جنگ يمن با نوعي عقبگرد روبه رو شده اند ـ اگر در نبرد غزه، رسانه ها گوي سبقت را از سازمان ملل متحد ربوده اند و به جاي شوراي امنيت و اتحاديه عرب و سازمان كنفرانس اسلامي نقش آفريني كردند، در نبردهاي دو ماهه يمن چنين كاركردي نداشته اند. طبيعي است، اين عملكرد محدود و متفاوت، سبب بي تفاوتي و سكوت بيشتر سازمان ملل متحد سازمان كنفرانس اسلامي و اتحاديه عرب نيز شده است.
تجربه نشان داده است، اين سازمان ها در بازتاب نسبت به تحركات پرشتاب رسانه ها به خود آمده، تنش هاي اضطراري برگزار كرده اند. به عبارتي بهتر، اگر در هفته هاي اخير به رغم شدت نبردها در يمن، سازمان كنفرانس اسلامي و اتحاديه عرب، تحركي از خود نشان نداده اند، بخشي از آن به عملكرد ضعيف رسانه ها نيز بازمي گردد. البته مسئوليت اوليه حفظ صلح و امنيت جهاني برابر با مقررات منشور ملل متحد با شوراي امنيت سازمان ملل متحد و به موجب مقررات فصل هشتم منشور سازمان هاي منطقه اي نيز براي مديريت بحران ها داراي مسئوليت بزرگي هستند.
با وجود اين، در پاره اي مواقع، اين سازمان هاي تحت تأثير اعمال فشارهاي سياسي، رسالت خود را فراموش مي كنند كه در چنين مواقعي، حجم تبليغات و پوشش خبري رسانه ها از عمق فجايع در جنگ ها و بحران ها به مثابه عضوي تحريك كننده رفتار كرده، سازمان ملل متحد و سازمان منطقه اي را ناگزير به تحرك مي سازد، چه اين كه در صورت ادامه بي تحركي، عملا حيثيت و اعتباري براي سازمان هاي بين المللي باقي نمي ماند؛ ضمن آن كه رسانه ها با چنين كاركردي در حوزه دفاع از حقوق غيرنظاميان نيز گام مؤثري برمي دارند؛ كاركردهايي كه متأسفانه در نبردهاي يمن، فعلا خبري از آنها نيست و اگر هم هست، صرفا به تحرك برخي رسانه هاي مستقل تر محدود مي شود كه فرياد آنها و تلاششان براي بازتاب مشكلات غيرنظاميان مناطق درگيري يمن نتوانسته موجي پديد آورد.
البته مراد رسانه هاي داخلي نيز مي باشد که تمم قواي خود را بر اين قرار داده که آشوب هاي بعد از انتخابات را نشان دهد و از نسل کشي يمن غافل گرديده است
