هر چند علمای اهل سنت، فضائل فراوان و بینظیری برای حضرت بیان کردهاند، در اینجا تنها به چهار قسم از آن اشاره میشود:
تشابه امام مجتبی (علیهالسلام) به رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله(
محدثین شیعه و اهل سنت بارها به تشابه امام حسن مجتبی (علیهالسلام) به رسول خدا )صلیاللهعلیهوآله) اذعان کردهاند و در منابع معتبر خود به این موضوع اشاره کردهاند. تشابه امام مجتبی (علیهالسلام) به رسول خدا )صلیاللهعلیهوآله) در تمام صفات به اندازهای برای مسلمانان آشناست که با دیدن حضرت، مردم به یاد رسول الله (صلیاللهعلیهوآله) میافتادند.
ابوبکر بزاز یکی از علمای مشهور اهل سنت است که در کتابش به این نکته اشاره میکند و مینویسد:
«حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِی الدُّنْیَا، ثنا مُحَمَّدٌ یَعْنِی ابْنَ حَسَّانَ السَّمْتِیَّ، ثنا عَلِیُّ بْنُ عَابِسٍ، ثنا یَزِیدُ بْنُ أَبِی زِیَادٍ، عَنِ الْبَهِیِّ، مَوْلَى الزُّبَیْرِ، قَالَ: دَخَلَ عَلَیْنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الزُّبَیْرِ، وَنَحْنُ نَتَذَاکَرُ شَبَهُ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مِنْ أَهْلِهِ، فَقَالَ: «أَنَا أُخْبِرُکُمْ بِأَشْبَهِ النَّاسِ بِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ»
«بهی غلام زبیر نقل میکند که روزی عبدالله بن زبیر بر ما وارد شد و ما دسته جمع، شبیهترین شخص از اهل بیت (علیهمالسلام) به رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) را به یاد میآوردیم. در این هنگام عبدالله بن زبیر گفت: من شما را آگاه میکنم که شبیه ترین مردم به رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) حسن بن علی (علیهماالسلام) است.»
ابوبکر البزاز، الفوائد الشهیر، ج1، ص377، رقم 402، دار ابن الجوزی - السعودیة / الریاض، الطبعة الأولى، 1417هـ ق.
قرآن کریم هنگامی که به معرفی رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) میرسد، از ایشان به عنوان رحمت برای جهانیان یاد میکند و میفرماید: «وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ [أنبیا/ 107] و تو را جز رحمتى براى جهانیان نفرستادیم.» شباهت امام مجتبی (علیهالسلام) به رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) تنها شبهات ظاهری نبوده و اخلاق نیکو و به طور اخص تمام صفات متعالیه پیامبر خدا (صلیاللهعلیهوآله) را نیز در بر میگیرد.
علاقه و محبت خاص رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) به امام مجتبی (علیهالسلام)
فرزندان فاطمه (سلاماللهعلیها) برترین مخلوقات خدای رحمان در عالم هستی هستند. شدت محبت رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) به امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) بر همگان مشخص بوده و هست.
بخاری محدث مشهور اهل سنت در کتاب خود به نقل از براء مینویسد:
«حَدَّثَنَا حَجَّاجُ بْنُ المِنْهَالِ، حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، قَالَ: أَخْبَرَنِی عَدِیٌّ، قَالَ: سَمِعْتُ البَرَاءَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: رَأَیْتُ النَّبِیَّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، وَالحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَى عَاتِقِهِ، یَقُولُ: «اللَّهُمَّ إِنِّی أُحِبُّهُ فَأَحِبَّهُ»
«روزی پیامبر را دیدم که حسن بن علی (علیهماالسلام) را بر روی شانههایش نشانده بود و در این حال میفرمود: پروردگارا! من او را دوست دارم، پس تو هم او را دوست بدار.»
بخاری، صحیح البخاری، ج5، ص26، رقم3749، دار طوق النجاة، الطبعة الأولى، 1422هـ ق.
دوستی و محبت رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) تنها به دوست داشتن امام مجتبی (علیهالسلام) خلاصه نمیشود و پیامبر رحمت، هر آن کس که سبط اکبر را دوست داشته و مطیع و شیعهاش باشد را نیز دوست دارد.
ابن ماجه قزوینی یکی دیگر از علمای مشهور اهل سنت در کتاب سنن، به دعای رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) در حق دوستداران امام مجتبی (علیهالسلام) اشاره میکند و مینویسد:
«حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدَةَ قَالَ: حَدَّثَنَا سُفْیَانُ بْنُ عُیَیْنَةَ، عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی یَزِیدَ، عَنْ نَافِعِ بْنِ جُبَیْرٍ، عَنْ أَبِی هُرَیْرَةَ، أنّ النَّبِیِّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ لِلْحَسَنِ: «اللَّهُمَّ إِنِّی أُحِبُّهُ فَأَحِبَّهُ، وَأَحِبَّ مَنْ یُحِبُّهُ»
« خدایا! من حسن را دوست دارم؛ پس او را دوست بدار و عاشقان او را دوست بدار.»
ابن ماجه القزوینی، سنن ابن ماجه، ج1، ص151، بشار عواد معروف، دار الجیل، الطبعة الأولى، 1418هـ ق.
شدت و علاقه رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) به امام مجتبی (علیهالسلام) را میتوان در این سخن حضرت مشاهده کرد. آنجا که از نوردیدگانشان به گل خوشبو یاد میکنند. قرطبی عالم سرشناس اهل سنت در کتاب الاستیعاب از بیان رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) مینویسد:
«وإنه ریحانتی من الدنیا»
«حسن، گل خوشبوی من از دنیا است.»
القرطبی، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب ، ج1، ص385، دار الجیل، بیروت، الطبعة الأولى، 1412 هـ ق.
خشنودی امام حسن (علیهالسلام) خشنودی خداوند است
از نکات مهم و بسیار قابل توجه در منابع اهل سنت، توجه به معیار و میزان خشنودی خداوند و پیامبرش از بندگان است. در روایات اهل سنت به امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) به عنوان میزان و معیار خشنودی و غضب الهی اشاره شده است. به این معنا که اگر کسی در جستجوی رضایت خداوند رحمان است، باید به دنبال رضایت امام مجتبی و سیدالشهداء (علیهماالسلام) باشد و اگر کسی خواست تا از غضب خداوند در امان باشد، باید از غضب اهل بیت (علیهمالسلام) دوری کند تا نتیجه آن خشنودی و رضایت خداوند باشد.
کلاباذی از علمای مشهور اهل سنت در کتابش می نویسد:
«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فِی الْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا: «مَنْ أَحَبَّهُمَا فَقَدْ أَحَبَّنِی، وَمَنْ أَحَبَّنِی فَقَدْ أَحَبَّ اللَّهَ، وَمَنْ أَبْغَضَهُمَا فَقَدْ أَبْغَضَنِی، وَمَنْ أَبْغَضَنِی فَقَدْ أَبْغَضَ اللَّهَ»
«رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) درباره امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) میفرمایند: هر کس آنان را دوست داشته باشد، مرا دوست داشته و هر کس مرا دوست داشته باشد، به یقین خداوند متعال را دوست دارد و هر کس آنان را به خشم آورد، مرا به خشم آورده و هر کس مرا به خشم آورد، خداوند متعال را به خشم آورده است.»
محمد بن أبی إسحاق الکلاباذی، بحر الفوائد المسمى بمعانی الأخبار، ص304، دار الکتب العلمیة - بیروت / لبنان، الطبعة الأولى، 1420هـ ق.
دوری از غضب الهی که منجر به ایمان میشود، همان تبعیت از رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) است و اگر کسی از فرمان خدا روی گردان شود، کافر میگردد و جزای او خلود ابدی در جهنم است. خدای رحمان به پیامبرش در این باره میفرماید: «قُلْ أَطِیعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْکَافِرِینَ [آلعمران/32] بگو: فرمان خدا و رسول را اطاعت کنید و اگر (از آنان) روی گردانید (و کافر شوید) همانا خدا هرگز کافران را دوست ندارد.»
کرامت، بخشش و ورع امام حسن (علیهالسلام)
کرامت و بخشش امام مجتبی (علیهالسلام) فضیلتی است که نزد سایر مسلمانان مشهور بوده و هست. علاوه بر محدثین شیعه، علمای اهل سنت نیز بارها به این مطلب اشاره کرده اند. به عنوان نمونه ابن حجر هیتمى در کتاب خود هنگامی که میخواهد امام مجتبی (علیهالسلام) را معرفی کند درباره حضرت مىنویسد:
«کَانَ رَضِی الله عَنهُ سیدا کَرِیمًا حَلِیمًا زاهدا ذَا سکینَة ووقار وحشمة جوادا ممدوحا»
«حسن ـ (سلاماللهعلیه) ـ آقایى کریم، بردبار، زاهد، داراى سکینه و وقار و حشمت، اهل جود و مورد مدح و ستایش بود.»
ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، ج2، ص409، مؤسسة الرسالة – لبنان، چاپ اول، 1417هـ.
همچنین قرطبی عالم مشهور اهل سنت درباره امام حسن مجتبی (علیهالسلام) مینویسد: «وکان رضی الله عنه حلیمًا ورعًا فاضلا.»
«او مردى با ورع و فاضل بود.»
قرطبی، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ج1، ص385، دار الجیل، بیروت، چاپ اول، 1412 هـ.
آنچه بیان شد تنها گوشهای از فضائل و کرامات سبط اکبر رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) بشمار میآید.